منتخب مفاتیح جیبی

در میان آثار بی شماری که پیرامون ادعیه و زیارت، در طول قرون و اعصار،علمای بزرگ شیعه تالیف نموده و در آنها به ذکر دعاهای  وارده از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و اله و سلم و خاندان بزرگوارش،ائمه معصومین علیه السلام، همت گمارده اند،مفاتیح الجنان محدث شهیر شیخ عباس قمی رحمت الله علیه دراثر جامعیت، حسن سلیقه، شیوه تربیت و نگارش و بالاتر از همه اخلاص بی نظیر آن مرحوم، شهرت به سزایی یافته و هر ساله صد ها هزار نسخه از آن به زبان های مختلف دنیا ترجمه و منتشر می شود.

در مجموعه حاضر، تحت عنوان “منتخب مفاتیح الجنان” مجموعه ادعیه ای را که در طول هفته خوانده می شود ( مانند دعای ندبه،کمیل،توسل و…) و سایر ادعیه ای که مربوط به ماه های خاصی از سال می باشد (مانند ادعیه ماه رمضان،شعبان و…) گردآوری کرده ایم و در این راه سعی نموده ایم در حد توان خود، کاستی های سایر چاپ های موجود را برطرف نموده و ترجمه سلیس و شیوایی را نیز برای متون ادعیه برگزینیم.

از آنجا که واگذاری کار ترجمه کل ادعیه به یکی از مترجمین محترم بنا به دلایلی میسور نبود، لذا از سه تن از بزرگواران برای این امر دعوت به عمل آوردیم که این مجموعه حاصل تلاش فراوان ایشان می باشد.

چند نکته:

۱- دستورالعمل هایی در بعضی از دعاها مبنی بر خواندن سوره ای خاص آمده، و به همین علت برخی از آن سوره ها را در اول کلیات مفاتیح الجنان آورده اند. دراین منتخب مفاتیح الجنان ادعیه ای انتخاب نشده که دستورالعملی مبنی بر خواندن سوره ای خاص از قرآن در آنها باشد، لذا در این منتخب سوره ای از قرآن آورده نشده است.

۲- تمام ادعیه و زیارات از مفاهیم زیبایی برخوردار هستند، اما در این منتخب، ادعیه هایی که بیشتر در طول سال مورد استفاده مردم می باشد انتخاب شده است. اگرچه انتقاد از نیامدن ادعیه مورد نظر شما در این مجموعه را وارد میدانیم، اما آن انتقاد را به ما هدیه نمایید.

۳- به اشتباه برخی از متن های ساختگی به عنوان دعا مورد اهتمام بعضی از مردم قرار گرفته اند فاقد اعتبار و سند از حضرات معصومین علیه السلام می باشد،مانند گنج العرش و … که در مفاتیح الجنان مرحوم حاج شیخ عباس قمی رحمت الله علیه هم به همین علت نیاورده است، لذا ما نیز از انتخاب و آوردن در این مجموعه ادعیه خودداری نموده ایم.

۴- در حاشیه مفاتیح الجنان، دعاهای جهت ادای دین( بدهکاری)، رفع فقر و درد و غم، و گشایش در کارها و محفوظ ماندن از بلایا و شر دشمن و… می‌باشد که مجرب و قابل انتخاب می باشند، اما به لحاظ این که به طور مستقل به عنوان دوازده ادعیه ماثور در کتاب” چهل حدیث” مرحوم حاج شیخ عباس قمی رحمت الله علیه آمده و همچنین نظیر آن را مرحوم آیت الله حاج میرزا احمد آشتیانی رحمت الله علیه در کتابچه ای تحت عنوان”هدیه احمدیه” اراده نموده، لذا از آوردن آنها در این مجموعه خودداری شد.

۵- وارستگانی تلاش نموده اند نکات ارزشمندی به عنوان شرح دعا به نگارش در آورند جهت طالبین از آن شروح، کتابنامه شروح دعا در پایان منتخب آورده شده است.

۶- جهت سرعت بخشیدن در دستیابی به دعای مورد نظر از روش جاانگشتی در فهرست و حاشیه دعا استفاده شده است.

۷- در اغلب ادعیه قبل از شروع از چگونگی صدور آن دعا سخنی به میان آورده ایم.

۸- در یک نگاه به ادعیه نکات بسیاری به ذهن رسید که جالب دیدیم برجسته نماییم که به روش رنگی کردن نشانه گذاری نموده ایم:

• مثلاً از تکرار در لفظ تاکید در محتوای لفظ را استفاده کردیم لذا لفظ را رنگی نمودیم مثل” لاحول و لا قوة الا بالله”
• با یک خطاب با الفاظ مختلف مثل: الهی، اللهم، یا مَنْ، رَبِّ، اَنْتَ و…

تنوع در لفظ را جهت ملال‌آور نبودن خواندن دعا برداشت کردیم، لذا هر منادایی را رنگی نمودیم.

•  گاهی خاصی برخی واژگان مثل”قرة عین، ذریة طبیبه و…” سبب رنگی شدن بود.
•  گاهی تعداد خاصه از پروردگار با واو عطف یک فرازی از دعا را تشکیل داده بود به جای رنگی نمودن کل فراز دعا، واو عطف را رنگی نمودیم یا در برخی موارد اول و آخر فراز را رنگی نمودیم.
•  همچنین نام مبارک چهارده معصوم علیه السلام یا پنج تن آل عبا علیه السلام را از باب مقام منزلت رنگی نمودیم یا مثلاً در دعای سمات،و… نام انبیا الهی را رنگی نمودیم.
• و هر جا خاصه ای از پروردگار برای خود طلب می شد با لفظ واجعل، واقبل، اغفرلی ،یرزقنی و… را رنگی نمودیم.
•  هر جا شهادت دادن انسان بود مثل “انّی اُشْهِدُ” را رنگی نمودیم.
•  گاهی جملات بسیار کلیدی و جالب مثل “وافعل بی ما ان اهله و لاتفعل بی ما انا اهله” را رنگی نمودیم.
• یا برخی از موارد اعتقادی مثل “حقُ” در صفحه ۵۷ زیارت آل یاسین یا در دعای علقمه صفحه ۱۳۱( یعلم خائنه الاعین و ما…) رنگی نمودیم.

و بالاخره با روش رنگی نمودن نکات قابل تأمل را نشانه گذاری نمودیم. امید است عیوب برطرف گردد و این روش انسجام بهتری گیرد.

۹- از آنجایی که یکی از دغدغه های بزرگان دین رفع غم و گرفتاری از مردم بوده است. لذا از لسان ائمه معصومین علیه السلام دستورالعمل هایی مجرب توصیه می‌کرده‌اند، به جهت فرق منتخب مفاتیح با کلیات آن از انتخاب آن موارد در این مجموعه خودداری شد، همچنین آداب عقیقه،ختنه، و مباحث بسیار ارزنده دیگر مانند حرز ها و آداب و چگونگی تجهیز کردن میت و…

۱۰- در کتب دینی راه حل تمام امور دعا نیست. اراده در ترک گناه و استغفار از گناهان گذشته و شکر از نعمت های پروردگارهم اشاره شده و به نکاتی کاربردی که در سیره حضرات ائمه معصومین علیه السلام آمده توجه شده. مثلاً از امیرالمومنین علیه السلام منقول است که حضرت عیسی علیه السلام به شهری گذشتند دیدن که مردم آن شهر ، روهای ایشان زرد و چشم های ایشان کبود است و از بسیاری مرض به آن حضرت شکایت کردند، فرمود که شما گوشت را نشسته می‌پزید و هیچ حیوانی از دنیا به در نمی رود مگر آنکه جنابتی با او هست. بعد از آن گوشت را پیش از هر پختن شستند بیماری شان برطرف شد. حضرت عیسی علیه السلام به شهر دیگری گذشتند که دندان های ایشان ریخته بود و روی هایشان باد کرده بود. فرمود که در وقت خواب دهان را باز کنید و برهم مگذارید. چنان کردند آن علت ها از ایشان زایل شد.

البته خواندن دعا برای رفع بیماری ها – مخصوصاً دعاهای معصومین علیهم السلام هر گاه از روی خلوص نیت و ایمان انجام شود به یقین موثر است، ولی این به آن معنا نیست که به دستورات کاربردی آنان در امور زندگی توجه نکنیم و از مراجعه به طبیب و مصرف دارو خودداری کنیم، بلکه علاوه بر راه های معمول در میان عقلا از دعاهایی که در منابع معتبر آمده نیز بهره بگیریم.

۱۱- در حدیث ۷۵۱ کتاب” طرائف الحکمه” تالیف حضرت آیت الله میرزا احمد آشتیانی آمده ابی بصیر از حضرت صادق علیه السلام روایت نموده که حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمود:

بپرهیز از گناهان، پس نیست نزول بلایی و نه کمی روزی مگر به واسطه گناهی، حتی خراش هم که به بدن برسد یا رنجی و ناملایمی و مصیبتی وارد گردد (نیست مگر به سبب گناه) پس به درستی که خداوند در قرآن می فرماید:

و آنچه برسد شمارا از مصیبتی، پس به واسطه اعمال بد و ناشایسته ای است که به جا آورده اید و از بسیاری گناهان خداوند عفو میفرماید.

و جالب اینکه: در حدیث ۱۵۲۰ جلد دوم طرائف الحکمه آمده از علی بن ریاب روایت شده که گفت از حضرت صادق علیه السلام از قول خدای باعزت و جلال

“وَ مَا اَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ اَیْدِبکُمْ” سوال نمودم اینکه خداوند فرموده: آنچه از مصائب و آمور ناگواری که به شما می رسد به سبب اعمال زشت و گناهانتان باشد، آیا آن مسائلی که به علی علیه السلام و خاندان او بعد از آن حضرت رسید به سبب اعمال ایشان بود در حالی که آنان خاندان طهارت و عصمت بودند پس از حضرت فرمود: همانا رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم به درگاه خداوند توبه می کرد، و بدون گناه در هر روز و شب صد بار از او طلب آمرزش می نمود. البته خداوند اولیا و دوستان خود را بدون آنکه گناهی مرتکب شوند به مصائب اختصاص می دهد برای اینکه به ایشان به سبب آن مصائب اجر و پاداش عطا فرماید.

۱۲- تمایل داشتیم بسیاری از اطلاعات عمومی آمده در منابع اسلامی و همچنین برخی زندگینامه ها مثل ابوحمزه ثمالی را در این مجموعه بیاوریم ولی به خاطر موجز بودن این مجموعه میسور نبود.

۱۳- هر کدام از ادعیه ها به صورت جداگانه توسط همین ناشر طبع و نشر شده است.

در پایان از همه نیایشگران آستان الهی خواهانیم که در عتبات عالیات، روضات متبرکه و اوقات شریفه، به هنگام استفاده از این اثر، مولف، مترجمین، مصححین، ناشر و همه دست اندرکاران تهیه و توزیع این مجموعه ارزشمند را از دعای خیر خویش محروم نفرمایید .